سینوزیت

سینوزیت به طور ساده یعنی التهاب یا عفونت سینوسها .

متخصصین ، سینوزیت را به سه گروه حاد (سابقه کمتر از یک ماه ) ، تحت حاد (سابقه یک تا سه ماه ) و مزمن (سابقه بیش از سه ماه ) تقسیم می کنند .. البته یک نوع هم سینوزیت عود کننده می باشد که در طی سال چندین بار اتفاق می افتد .  

سینوسها فضاهائی در داخل استخوانهای صورت و سر و اطراف بینی و چشم می باشند . به طور طبیعی این سینوسها پر از هوا بوده و توسط یک لایه مخاط ساده پوشیده شده و به وسیله یک مجرای باریک به بینی متصل میشوند و از طریق این مجرا ترشحات خود را به بینی می ریزند .  

چهار گروه سینوس وجود دارد :

1- سینوسهای پیشانی که در پیشانی وسمت بالای چشم قرار دارند .

2- سینوسهای فکی که در گونه ، بالای دندانهای بالائی وزیز چشم قرار گرفته اند .

3- سینوسهای اتموئید که در زیر پل بینی و در قسمت بین دو چشم واقع شده اند .

4- سینوسهای اسفنوئید که از تمام سینوسها عقب تر بوده و پشت چشم قرار دارند .

برای عملکرد صحیح سینوسها حتما مجرای آن باید باز باشد . هر گونه عاملی که مجاری را تنگ یا مسدود کند می تواند ایجاد بیماری نماید . این عامل معمولا یک سرما خوردگی ساده است ولی آلرژی ، پولیپ و انحراف تیغه بینی و عوامل دیگری هم وجود دارند . وقتی مجرای سینوس بسته شد مخاط متورم می گردد . سپس ترشحات درداخل سینوس به دام می افتد و با کمتر شدن فشار اکسیژن در آن آسیب مخاط هم شروع شده و آنگاه باکتریها شروع به تکثیر و ایجاد عفونت می نمایند . هوا و ترشحاتی که در سینوس گیر می افتند روی دیواره آن فشار می آورند و باعث درد شدید می شوند . حتی خلاء، ایجاد شده به دنبال عدم ورود هوا می تواند ایجاد درد نماید .

علائم دیگر سینوزیت چیست ؟
v درد : بسته به اینکه کدام سینوس گرفتار است محل درد متفاوت است . وقتی درد درناحیه پیشانی باشد نشاندهنده درگیری سینوس پیشانی می باشد عفونت در سینوس فکی باعث درد در فک بالا و دندانها می گردد . درد در بین دو چشم نشانه درگیری سینوس اتمویید و در بالا یا پس سر نشانه عفونت سینوس اسفنویید می باشد . البته این تقسیم بندی حتمی نیست . و درد در هر مکانی ممکن است وجود داشته باشد . درد معمولا“ به صورت ضرباندار بوده و با خم شدن بدتر می شود .

* تب : معمولا“ خفیف می باشد ولی بچه های کوچک ممکن است تب بالا داشته باشند .

* ضعف و بی حالی و خستگی

* سرفه : به خصوص در بچه ها و عمدتا“ در شب روی می دهد . 

* ترشح بینی به صورت چرک سبز یا زرد رنگ و گاهی همراه خون

* ترشحات پشت حلق که خصوصا“ صبح ها بیشتر است و علامت آن تمیز کردن مرتب گلوست . همین ترشحات می توانند ایجاد گلو درد بکنند .

* درموارد نادر سینوزیت می تواند باعث عوارض خطرناک چشمی و مغزی گردد .

علل سینوزیت حاد چیست ؟

بیشتر سینوزیتهای حاد با سرما خوردگی شروع می شوند که ویروسی است . ویروسها باعث ایجاد علائم سینوزیت نمی شوند ولی می توانند مخاط سینوسها را ملتهب کنند . این حالت معمولا“ ظرف یک هفته تا ده روز خود به خود خوب می شوند ولی گاهی به دنبال این التهاب و گیر کردن ترشحات داخل سینوس باکتریها نیز هجوم آورده و تکثیر می شوند . این باکتریها معمولا“ به صورت طبیعی در بینی و حلق اکثر افراد و جود دارند ولی در حالت معمول ایجاد عفونت نمی کنند . تنها در زمانی که موقعیت مناسب باشد ایجاد بیمار میکنند .

گاهی مواقع قارچها ایجاد سینوزیت حاد می کنند و با این که قارچها در محیط زندگی ما فراوانند ولی برای افراد سالم خطری ندارند و این نشانه مقاومت خوب بدن در مقابل آنهاست . در مواقعی که به هر دلیل مقاومت بدن کم شود قارچها بیماری زا می شوند . Aspergillus می تواند در این شرایط ایجاد بیماری کند . در شرایط خاص نیز برخی افراد به قارچ ها حساسیت دارند .

التهابات مزمن بینی و سینوس ها که به علت حساسیت ،رینیت وازوموتور ، هوای سرد ، الکل و برخی شرایط محیطی به وجود می آیند می توانند سینوزیت مزمن به وجود بیاورند . برخی افراد به سینوزیت مستعد ترند مثل افرادی که نقص ایمنی دارند یا کسانی که عملکرد غیر طبیعی مژکها و یا ترشحات بینی دارند .

علت سینوزیت مزمن چیست ؟
اگر شما مبتلا به آسم یا آلرژی هستید احتمال این که مکررا“ دچار سینوزیت شوید وجود دارد . در هر حالتی که مجرای سینوسها بسته شود و این بسته شدن مجراوقتی ادامه یابد سینوزیت مزمن به وجود می آید . این حالتها ممکن است به علت انحراف شدید تیغه بینی ، تومور ، پولیپ و یا آلرژی باشد . افرادی که کمبود و نقص ایمنی مثل AIDS دارند و یا حرکت مژکها اختلال داشته باشد و یا ترشحات غیر طبیعی دارند دچار سینوزیت مزمن می شوند .

سینوزیت چگونه تشخیص داده می شود ؟
در سینوزیت حاد علائم مشخص و واضح است تنها ممکن است سرما خوردگی با سینوزیت حاد اشتباه شود ولی سرماخوردگی معمولا“ تا یک هفته بهبود می یابد . در سینوزیت مزمن علائمی مثل سردرد، انسداد بینی و ترشحات بینی و ترشحات پشت حلق یا شدت کمتر به مدت طولانی وجود دارند . انجام معاینه دقیق به خصوص با استفاده از اندوسکوپ و همچمنین گرفتن عکسهای CTS برای تشخیص سینوزیت مزمن ضروری است .

درمان سینوزیت ؟
در سینوزیت حاد استراحت ، خوردن مایعات فراوان ، بخور ، شستشوی با سالین نرمال ، خوردن غذاهای ملایم و سبک ضروری است . کمپرس با حوله یا آبگرم روی پیشانی و صورت به کاهش درد کمک می کند . استفاده از مسکنها مثل استامینوفن یا قرص سرما خوردگی موثر است .

دکوژنستانهای خوراکی مثل پزودوافدرین و همچنین قطره بینی مثل فنیل افرین درکاهش التهاب و بیرون آمدن ترشحات چرکی مفید می باشد .

آنتی بیوتیکهایی که روی emophillus influensa ، Streptococcus pnumonia ، moraxella catarhal اثر داشته باشند باید به کار روند . آموکسی سیلین هنوز در بسیاری از مراکز به عنوان اولین دارو استفاده می شود ولی در مطالعات متعدد مشخص شده که در حال حاضر بسیاری از انواع باکتریهای ذکر شده به این دارو مقاومند . ترکیب Cotrimoxasol+ erythromycin داروهای نسل سوم سفالوسپورین ها مثل cefaclil و همچنین آموکسی سیلین های مقاوم b-lactaman مثل co-amoxiclav داروهای انتخابی هستند دارو باید حداقل به مدت 5 روز با دوز کافی استفاده شود .

آنتی هیستامینها و اسپری های استروئید بینی باید در افراد مبتلا به آلرژی استقاده شود .

-درمان سینوزیت مزمن :

به دلیل طولانی بودن بیماری درمان سینوزیت مزمن سخت و پیچیده است . استفاده از داروهای آنتی بیوتیکی و استروئید به مدت حداقل 6-4 هفته لازم است . چنانچه بیمار به درمان های داروئی و آلرژیک پاسخ ندهد نیاز به جراحی دارد . هدف از جراحی باز کردن مجرای سینوسها و برقراری تهویه مناسب بینی و سینوس است . امروز با استفاده از اندوسکوپ به نحو موثری سینوزیتهای مقاوم به دارو درمان می شوند .

گاهی برداشتن لوزه و لوزه سوم کودکان مبتلا یه سینوزیت مزمن را درمان می کند .

چگونه می توان از بروز سینوزیت جلوگیری کرد ؟

با این که نمی توان از تمامی سینوزیتها جلوگیری کرد ولی می توان تعداد و شدت آن را کاهش داد . همچنین می توان در برخی موارد از تبدیل نوع حاد به مزمن جلوگیری نمود .

چنانچه از مرطوب کننده ها استفاده شود علائم کاهش می یابد .

فیلترهای الکترواستاتیک که به تجهیزات تهویه ای متصل می شوند برای جلوگیری از ورود آلرژنها مفیدند .

اگر بیماری مستعد به بیماریهای سینوس است به خصوص اگر آلرژی داشته باشد باید از سیگاریا هر گونه آلوده کننده هوایی اجتناب نماید . مصرف الکل نیز باعث افزایش التهاب مخاط سینوسها می گردد.

در افراد مستعد همچنین شنا در استخر های با آب کلر دار باعث تحریک بیشتر می گردد . این افراد نباید غواصی کنند برخی افراد که در مسافرتهای هوایی دچار درد در ناحیه سینوس ها می شوند باید در زمانی که سینوزیت حاد یا سرما خوردگی دارند از مسافرت اجتناب کرده و در بقیه موارد قبل از مسافرت از داروهای دکونژستان استفاده گردد .